Pandemi süreci, tüm dünyayı tüketim konusunda bilinçlenmeye itmiş gibi görünse de gerçekler bunun tam aksini gösteriyor. Al-kullan-at anlayışından uzaklaşacağımız düşünülürken, bunun yerine “internetten satın al, olmadıysa iade et” anlayışı yaygınlaştı. Bu yeni tüketim kültürü, şirketler için büyük bir sorun haline gelirken, ekonomik ve ekolojik açıdan da ciddi zararlar yaratıyor.
Firmalar İade Edilen Ürünlerle Baş Edemiyor
Yapılan araştırmalar, iade edilen kıyafetlerin ve diğer tüketim ürünlerinin büyük bir kısmının yeniden satılamadığını gösteriyor. Lekeler, yırtılmalar, makyaj veya ter izleri gibi kusurlar, bu ürünlerin tekrar satışa sunulmasını zorlaştırıyor. Firmalar, iade edilen ürünlerin yeniden paketlenmesi ve satılabilmesi için büyük bir lojistik maliyetle karşı karşıya kalıyor.
Guardian Gazetesi, iade edilen ürünlerin çoğunun tekrar satılamadığını ve büyük bir atık problemi yarattığını ortaya koyuyor. Firmalar, iade edilen ürünlerin yarıya yakınını yeniden satışa sunamıyor, bu da milyonlarca dolarlık zarara neden oluyor.
İleri Dönüşüm Platformları Devreye Giriyor
Bu sorunla başa çıkabilmek için yeni ileri dönüşüm platformları oluşturuluyor. ABD merkezli (Re)vive, iade edilen ürünleri temizleyerek, onararak ve bazen tasarımlarını değiştirerek yeniden satışa sunuyor.
Şirketin CEO’su Allison Lee, “İade edilen ürünlerin büyük bir kısmı tekrar satılamıyor. Tüketicilerin, sipariş ettikleri ürünlerin yarıdan fazlasını geri göndermesi, perakende sektörünü büyük bir krizle karşı karşıya bırakıyor. Bu nedenle iade edilen ürünlere ikinci bir şans sunuyoruz” diyor.
Moda Endüstrisi ve “İade Et” Kültürü
Moda sektörü, bu durumdan en fazla etkilenen alanlardan biri. Yıllarca hızlı moda ile eleştirilen sektör, şimdi de “iade modası” ile karşı karşıya. Z jenerasyonu, internetten alışverişte birden fazla beden sipariş edip uygun olanı seçtikten sonra diğerlerini iade etmeyi bir alışkanlık haline getirdi. Bu da markaların hem stok yönetiminde hem de maliyet konusunda büyük zarar görmelerine neden oluyor.
Yılbaşı hediyeleri, Kara Cuma, indirim dönemleri gibi tüketimin arttığı zamanlarda bu kriz iyice derinleşiş durumda. Firmalar, lojistik ve geri dönüşüm mücadeleleriyle başa çıkmakta zorlanıyor.
“Tersine Lojistik” ve Yeni Ekonomik Model
Araştırmalara göre sadece İngiltere’de internet alışverişi 37 milyar sterlinlik bir ekonomi yaratıyor ve bunun %20’si iade ediliyor. Moda endüstrisinde ise bu oran %50’ye kadar çıkabiliyor. Bu nedenle iade endüstrisi veya tersine lojistik adı verilen yeni bir ekonomi ortaya çıkmış durumda.
ZigZag Global CEO’su Al Gerrie, “İnternet alışverişi beklenenden daha hızlı bir büyük kriz yarattı. Firmalar, bu durumu kontrol altına almak için ekstra kargo ücretleri, yeni lojistik stratejileri ve çevreci geri dönüşüm politikaları belirlemek zorunda kalıyor” diyor.
Tüketim Alışkanlıkları Değişmezse Ne Olacak?
Tüm bu veriler, dünyanın tüketim alışkanlıkları konusunda ciddi bir kriz içinde olduğunu gösteriyor. Her gereksiz sipariş ve iade, karbon ayak izimizi artırıyor ve geri dönüşüm sürecini zorlaştırıyor. Tüketicilerin bu konuda daha bilinçli hareket etmesi ve gereksiz tüketimden kaçınması gerekiyor.
İade Endüstrisi Moda Tüketimi Tersine Lojistik
Last modified: 2 Şubat 2025
