Dış gebelik, tıp literatüründe ektopik gebelik olarak da adlandırılır. Bu durum, döllenmiş yumurtanın rahim yerine farklı bir dokuda, çoğunlukla fallop tüplerinde gelişmesiyle ortaya çıkar. Normalde döllenme sonrası rahim içine yerleşmesi gereken embriyo, dış gebelikte rahim dışında tutunur ve burada büyümeye başlar. Ancak bu durum, annenin sağlığını ciddi şekilde tehdit edebilir. Bu yazıda, dış gebelik nedenleri arasında en yaygın 5 nedeni detaylıca ele alacağız.
1. Geçirilmiş Salpenjit (Tüplerde Enfeksiyon)
Dış gebelik yaşayan kadınların yarısından fazlasında saptanan temel neden, fallop tüplerinde meydana gelen enfeksiyonlardır. Bu duruma tıpta salpenjit adı verilir. Cinsel yolla bulaşan mikroorganizmalar—özellikle gonore ve klamidya—bu enfeksiyonun başlıca tetikleyicileridir.
Bu mikroplar, tüplerin iç yüzeyindeki hassas mukozayı zedeler ve kanallarda kısmi ya da tam tıkanmalara yol açar. Tüplerin tamamen tıkanması, kadının doğal yollarla gebe kalmasını engelleyebilirken, kısmi tıkanmalarda ise embriyo rahme ulaşamaz ve tüpte gelişmeye başlar. Bu da doğrudan dış gebeliğe neden olur.
2. Spiral Kullanımı ve Gebelik
Spiral, doğum kontrol yöntemlerinden biridir ve rahim içine yerleştirilerek gebeliği önlemeyi amaçlar. Normal şartlarda spiral, rahim içi gebelik riskini ciddi oranda azaltır. Ancak spiral kullanımı sırasında gebelik oluşursa, bunun dış gebelik olma ihtimali çok daha yüksek olur.
Yani spiral gebeliği tamamen önleyemediği durumlarda, dış gebelik riskini artıran faktörlerden biri haline gelir. Bu durum, özellikle bakır spiral kullanan kadınlarda daha sık gözlenmektedir.
3. Önceden Geçirilmiş Cerrahi Müdahaleler
Kadın üreme organlarına yönelik cerrahi işlemler—örneğin tüp bağlama, tüp bebek tedavisine yönelik operasyonlar ya da geçirilmiş dış gebelik sonrası yapılan cerrahiler—tüplerin yapısında bozulmalara neden olabilir. Bu bozulmalar, embriyonun rahme ulaşmasını engelleyerek dış gebelik riskini artırır.
Bu nedenle, özellikle tüpleri ilgilendiren cerrahiler geçiren kadınların daha dikkatli olmaları ve gebelik durumlarında erken kontrol yaptırmaları önemlidir.
4. Sigara Kullanımı
Yapılan bilimsel araştırmalar, sigara kullanan kadınlarda dış gebelik riskinin anlamlı derecede arttığını göstermektedir. Sigaranın içeriğindeki toksik maddeler, fallop tüplerinin kasılma ve hareket kabiliyetini azaltır. Bu durum, embriyonun rahme ulaşma sürecini sekteye uğratabilir ve dış gebelikle sonuçlanabilir.
Düzenli sigara kullanan kadınların, özellikle gebelik planladıkları dönemlerde bu alışkanlıklarını bırakmaları hem anne hem de bebek sağlığı açısından büyük önem taşır.
5. Hormonal Bozukluklar ve Doğurganlık Tedavileri
Hormon seviyelerindeki dengesizlikler, özellikle tüplerin hareketini sağlayan kaslarda işlev bozukluğuna neden olabilir. Bu da embriyonun rahme doğru ilerleyişini yavaşlatır veya tamamen engeller. Ayrıca bazı doğurganlık tedavileri, yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar ve embriyo transferi uygulamaları da dış gebelik riskini artırabilir.
Doğurganlık tedavisi gören kadınların doktor gözetiminde sıkı bir şekilde takip edilmeleri, olası dış gebelik durumlarının erken fark edilmesini sağlar.
Dış Gebelik Riskine Karşı Alınabilecek Önlemler
Dış gebeliği tamamen önlemek her zaman mümkün olmasa da, bazı risk faktörlerini ortadan kaldırarak olasılığı ciddi şekilde azaltmak mümkündür. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak için kondom kullanımı, doğum kontrol yöntemlerini bilinçli seçmek ve sigaradan uzak durmak, bu konuda en etkili adımlardır.
Ayrıca, dış gebelik geçirmiş kadınların yeniden gebe kalmaları durumunda erken ultrason kontrolleri ihmal edilmemelidir.
Dış Gebelik Salpenjit Spiral Kullanımı Tüplerin Enfeksiyonu
Last modified: 20 Nisan 2025
